เดือน 9 ข้าวประดับดิน และบุญทรงเฮือ หลวงพระบาง

ฝีพายเรือยาวลำหนึ่งร่วม 50 คน กำลังฝึกซ้อมกันอย่างขะมักเขม้นเพื่อชิงชัยในงานประจำปี บุญทรงเฮือ หรือ งานแข่งเรือที่ หลวงพระบาง ทุกปีในเดือน 9 ช่วงออกพรรษาสีสันแห่งคุ้งน้ำจะกลับมาที่ลำน้ำคาน นอกไปจากแข่งเรือที่ผู้ชายเฝ้ารอยังมีประเพณีสำคัญประจำเดือน 9 บุญข้าวประดับดิน

แทบทุกวัน จันเพ็ง แก้วสุวัน จะมีหน้าที่จ่ายตลาดแต่ก่อนหน้างานบุญข้าวประดับดิน 1 วัน จะมีตลาดนัดพิเศษที่เรียกว่า โละหลาด ซึ่งแขวง หลวงพระบาง อนุญาตให้ชาวบ้านทั่วไป นำของมาขายได้ตามถนนสายหลักใจกลางเมือง ของสำคัญที่ทุกครอบครัวต้องหาซื้อในวันนี้คือผลหมากรากไม้ในท้องถิ่น เพื่อใส่ในห่อโป้ หรือ กรวยใบตองหัวใจสำคัญของงานบุญเดือน 9 

ผลไม้หลากชนิด หมาก พลู และสิ่งของที่ปรารถนาที่จะส่งให้วิญญาณบรรพบุรุษรงมถึงสัมพเวสีวิญญาณเร่ร่อน บรรจงวางในกรวยใบตองเรียกว่า ข้าวห่อโป้ เตรียมเพื่องานบุญสำคัญประจำเดือน 9 ในวันพรุ่งนี้ นอกจากข้าวห่อโป้สำหรับให้ทานแก่วิญญานไร้ญาติยังเตรียมข้าวต้มมัดเพื่อถวายพระ แทบทุกครอบครัวชาวหลวงพระบางยามนี้จะคึกคักก่อนถึงงานบุญใหญ่ในรอบปี

ข้าวห่อโป้ถูกวางไว้ตามข้างทาง ริมรั้ว โคนต้นไม้ และอีกหลายแห่งก่อนรุ่งสางเพื่อให้วิญญาณเร่ร่อนที่ผ่านมาได้รับทานอย่างทั่วถึง และจึงใส่บาตรอุทิศส่วนกุศลแก่บรรพบุรุษผู้ล่วงลับ นี่เป็นที่มาของงานบุญห่อข้าวประดับดิน

บุญข้าวประดับดิน เป็น 1 ใน 22 คลอง 14 ประเพณีในวิถีวัฒนธรรมชาวลาวรวมถึงผู้คนบนที่ราบสูงของไทย หากแต่บุญเดือน 9 ของชาวแขวงหลวงพระบางจัดกันเป็นงานใหญ่ เป็นรองแต่งานบุญเดือน 5 หรือ งานสงกรานต์ ทุกแรม 14 ค่ำเดือน 9 ตามปฏิทินจันทรคติชาวเมืองจะพร้อมใจกันจัดงานบุญกลางพรรษาหน้าฝน ไม่เพียงสืบสานวิถีบุญแต่ยังฝึกป็นผู้ให้ด้วยการทำทานอย่างเท่าเทียมและทั่วถึงอย่างที่สุด เป็นประเพณีแห่งการแบ่งปันที่ยังคงรักษาไว้อย่างเหนียวแน่น และดำรงอยู่อย่างสอดคล้องกับศรัทธาในพระพุทธศาสนา

ฝีพายเรือนางแดงวัดแสนสุขารามวัย 14 ปีไปจนถึง 21 ปี มารวมตัวกันกลางลานวัด ร่วมบวงสรวงก่อนลงแข่งขันวันนี้ แทบทั้งหมดคือนักดนตรีศิษย์แอน้อยซึ่งไม่เคยผ่านการแข่งเรือ นานมาแล้วเรือแข่งวัดแสงเคยกำชัยสร้างชื่อเหนือลำน้ำคาน และได้รับพระราชทานรางวัลจากเจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวัฒนา

เรือนางเขียวพักลำอย่างสงบบนคานเรือวัดแสนสุขารามมานานกว่า 10 ปีแล้ว เหลือเพียงเรือนางแดงอายุกว่า 50 ปี ที่ยังชิงชัยกับเรือแข่งรุ่นใหม่ ซึ่งดัดแปลงให้มีรูปร่างเพรียวยาวน้ำหนักเบาเพื่อมีชัยในการแข่งขัน กาลเวลาเปลี่ยนไปไม่เหลือฝีพายประจำวัดมีแต่อาสาสมัครที่เห็นคุณค่าของเรือพื้นบ้าน ขบวนแห่หมากเด็งเดินเวียนรอบโบสถ์เรียกขวัญกำลังใจก่อนเชิญไปสวมที่หัวและท้ายเป็นสัญญานพร้อมแข่งขัน นี่คือการลงชิงชัยในสนามประชันความเร็วทางน้ำครั้งแรกของเด็กหนุ่ม

เรือทุกลำมีนางเรือเชิญพานบายศรีเพื่อนำไปไหว้พญานาค ผู้ปกปักรักษาคุ้งน้ำซึ่งใช้เป็นสนามแข่งขันที่ปากคานและผาบังสะท้อนความเชื่อเกี่ยวกับนาค 15 ตนผู้รักษาเขตน้ำเมือง หลวงพระบาง

เรือนางดำ และเรือนางด่อนตัวแทนนาคที่เป็นหญิง คือเรือคู่แรกที่ลงแข่งขันตามธรรมเนียมบุญทรงเฮือหลวงพระบาง แต่ทุกครั้งต้องให้เรือนางด่อนฝีพายชุดขาวมีชัยชนะ เชื่อกันว่าเพื่อความอยู่ดีมีสุขของบ้านเมือง

และลำน้ำคานจะไม่ใช่ลำน้ำสำคัญเช่นแม่น้ำโขง แต่สำหรับหลวงพระบางเมืองหลวงเก่าแก่แห่งแผ่นดินล้านช้าง ลำน้ำสายนี้ซึ่งไหลผ่านเมืองลงไปสู่แม่น้ำโขงตรงปากคาน คือสายน้ำหลักหล่อเลี้ยงผู้คนที่นี่ ลำน้ำคานช่วงงานบุญเดือน 9 ขึ้นสูงและไหลนิ่งเหมาะอย่างยิ่งกับการแข่งเรือ 

แขวงอื่นทั่วไปรวมถึงเมืองหลวงเวียงจันทร์นิยมจัดแข่งเรือในเดือน 11 ช่วงงานบุญออกพรรษามีเพียงหลวงพระบางเท่านั้น ที่จัดแข่งเรือเดือน 9 พร้อมงานบุญข้าวประดับดิน ครั้งหนึ่งบุญทรงเฮือถือเป็นราชประเพณีที่เจ้ามหาชีวิตจะเสด็จมาทอดพระเนตรการแข่งเรือถึงริมน้ำ วัดแต่ละแห่งจะมีคุ้มบ้านซึ่งจัดฝึกฝีพายชิงชัยในงานประเพณี หากแต่วันนี้เหลือเรือยาวที่ลงแข่งขันในนามของคุ้มบ้าน และวัดน้อยลง หลายปีมานี้การแข่งเรือเปลี่ยนไปหลังองค์กรภาคธุรกิจและหลายหน่วยงานเข้ามาสนับสนุนสร้างทีมขึ้นมาใหม่ โดยจ้างฝีพายมือดีหรือคนภายนอกมาร่วมแข่งขันเน้นมุ่งหวังชัยชนะ

เรือนางแดงวัดแสนสุขารามพ่ายอีกครั้งในการชิงชัยความเร็วเหนือลำน้ำคาน ไม่เพียงแต่ฝีพายเกือบทั้งหมดยังอายุน้อย และขาดประสบการหากแต่เรือโบราณรุ่นเก่าทรงหนาน้ำหนักดี ที่สามารถใช้ในการรบไม่อาจสู้เรือที่มีการสร้างและคำนวนมาเพื่อวัตถุประสงค์ประลองความเร็วโดยเฉพาะ

เรือนางแดงพักลำเรือบนคานเคียงข้างเรือนางเขียวที่วัดแสนสุขารามอีกครั้ง เป็นสัญญานสิ้นสุดของงานบุญสำคัญเดือน 9 ข้าวประดับดิน และบุญทรงเฮือ อีกไม่นานจะถึงงานบุญครั้งใหม่ตามฮีตคองประเพณีลาวที่สืบรักษามาอย่างมั่นคงที่เมืองหลวงพระบาง

 

ทัวร์หลวงพระบาง บริการ เช่ารถตู้เชียงราย บริการรถตู้ทัวร์เชียงรายพร้อมคนขับ ทีมงานไอเชียงราย คนท้องถิ่นที่รู้จักเชียงรายมาตลอดกว่า 30 ปี สุภาพ ใจบริการเกินร้อย :: บริษัท ไอเชียงราย จำกัด ::เลข ที่ 185/8 หมู่ 4 ต. ริมกก อ.เมือง จ.เชียงราย 57100 สายด่วนจองทัวร์ (หนุ่ย) 081-8854644 (ใบอนุญาตนำเที่ยวในและต่างประเทศเลขที่ 21-00512) แฟกซ์: 053-152141 อีเมล์: booking@ichiangrai.com เวบไซต์: http://www.ichiangrai.co.th

คลิ๊กดูแผนที่บจ.ไอเชียงราย เช่ารถตู้เชียงราย

แผนที่ไปหลวงพระบาง จากตัวเมืองเชียงราย

คลิ๊กดูแผนที่