เยือน..กาดป่าซาง..ตลาดวัฒนธรรมสะท้อนอัตลักษณ์-วิถีชีวิตชุมชนชาวไทยใหญ่-ไทยลื้อบ้านดู่ เชียงราย

เยือน..กาดป่าซาง..ตลาดวัฒนธรรมสะท้อนอัตลักษณ์-วิถีชีวิตชุมชนชาวไทยใหญ่-ไทยลื้อบ้านดู่ เชียงราย

“กาดชุมชนบ้านป่าซาง” หรือตลาดป่าซาง หมู่ 2 ต.บ้านดู่ อ.เมือง จ.เชียงราย หากตีความตามนิยามของคำว่า “กาด” หรือ “ตลาด” ก็คงไม่แตกต่างกัน นั่นคือ แหล่งแลกเปลี่ยนซื้อขายสินค้า เครื่องอุปโภค บริโภค แต่สำหรับการก่อเกิดของ “กาดชุมชนบ้านป่าซาง” กลับเริ่มต้นจากเจตนาความต้องการให้สมาชิกชุมชนที่เป็นชาวไทยใหญ่และไทยลื้อซึ่งมีจำนวนเกือบครึ่งหมู่บ้านป่าซาง โดยเฉพาะ “พ่ออุ้ย-แม่อุ้ย” หรือ “พ่อเฒ่าแม่เฒ่า”ชาวไทยใหญ่และไทยลื้อ ได้มีกิจกรรมอนุรักษ์อาหารอัตลักษณ์ชาติพันธ์ พืชผักสวนครัว และใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ สัปดาห์ละ 2 วัน คือวันจันทร์และวันพฤหัสบดี วันละ 2 ชั่วโมง เสียค่าวางแผงเช่าซุ้มครั้งละ 1 บาท เป็นที่ชื่นชม ชื่นชอบของสมาชิกชุมชนคนเฒ่าคนแก่ชาวไทยใหญ่ไทยลื้อที่ได้มีโอกาสใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์และมีพื้นที่สำหรับแสดงออกตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

นายสมมิตร เตชะตน อายุ 46 ปี ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอเมืองเชียงราย จ.เชียงราย อดีตกำนันตำบลบ้านดู่ อ.เมือง จ.เชียงราย ผู้ก่อตั้งตลาดชุมชนบ้านป่าซางหรือ “กาดป่าซาง” หมู่ 2 ต.บ้านดู่ อ.เมือง จ.เชียงราย กล่าวว่า ชุมชนบ้านป่าซาง เป็นชุมชนที่มีสมาชิกประมาณ 470 ครัวเรือน โดยส่วนหนึ่งจะเป็นชาวไทยใหญ่และชาวไทยลื้อที่อพยพมาจากดินแดนสิบสองปันนา ประเทศพม่า แล้วมาตั้งรกรากสร้างบ้านเรือนที่บ้านป่าซาง ปัจจุบันมีอยู่ประมาณ 150 ครัวเรือน ซึ่งโดยวัฒนธรรมและวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชาวไทยใหญ่และชาวไทยลื้อจะรักสงบ มีวัฒนธรรมการแต่งกาย การทำบุญ ตลอดจนความมีอุปนิสัยขยัน ประหยัด โดยเฉพาะชาวไทยใหญ่และชาวไทยลื้อที่สูงอายุหรือที่คนเมืองเรียก “พ่ออุ้ย-แม่อุ้ย” ก็มีจำนวนมาก สุขภาพก็ยังแข็งแรง ด้วยความที่มีอุปนิสัยขยัน ไม่อยู่นิ่งเฉย จึงใช้เวลาว่างๆปลูกพืชผักสวนครัว เช่น ผักกาด ผักคาวตอง พริก มะเขือ ต้นหอม ต้นผักชี ฯลฯ ไว้ทำอาหาร จนเหลือกินเหลือใช้

บรรดาชาวไทยใหญ่-ไทยลื้อสูงวัยจึงได้มีความคิดตรงกัน คือ การนำพืชผักสวนครัว อาหารปรุงแต่ง การถนอมอาหารในรูปแบบต่างๆจากครัวเรือนมาแลกเปลี่ยนและจำหน่ายเป็นรายได้เล็กๆน้อยๆระหว่างกัน โดยมีจุดประสงค์หลัก คือ การได้มีช่วงเวลาออกมาพบปะพูดคุย มีสังคมมิติสัมพันธ์กันสัปดาห์ละ 2 วัน คือวันจันทร์กับวันพฤหัสบดี ในเวลาประมาณ 15.00-17.00 น. ณ บริเวณที่ตั้งกาดชุมชนป่าซาง ด้านหน้าสำนักงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย เขต 15 หมู่ 2 ต.บ้านดู่ อ.เมือง จ.เชียงราย ซึ่งอยู่ห่างจากตัวเมืองเชียงรายมาทางตำบลบ้านดู่ ประมาณ 7 กิโลเมตร

นางสุนันทา อินต๊ะ อายุ 67 ปี ประธานตลาดชุมชนบ้านป่าซางหรือ “กาดป่าซาง” กล่าวว่า ตลาดชุมชนบ้านป่าซาง เป็นสถานที่ซื้อ-ขาย แลกเปลี่ยนสินค้า ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นสินค้าในครัวเรือน พืชผักสวนครัวรั้วกินได้ อาหารเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชาวไทยใหญ่-ไทยลื้อ เช่น ข้าวแรมฟืน ข้าวก่ำทอด ถั่วเน่า หน่อไม้-ผักกาดตากแห้ง บุกเส้น บุกก้อน ฯลฯ เป็นต้น “กาดป่าซาง” หรือ “ตลาดป่าซาง”ถือเป็นย่านเศรษฐกิจพื้นฐานครัวเรือนและชุมชนตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของชาวบ้าน ซึ่งหากนำรายได้ต่อครั้งที่ชาวไทยใหญ่ ไทยลื้อหรือชาวไทยพื้นเมืองนำสินค้า ผลผลิตจากครัวเรือน พืชผักสวนครัวที่เหลือกินเหลือใช้ไปวางจำหน่ายในแผงหรือซุ้มที่ทางคณะกรรมการตลาดจัดไว้ ก็คงมีรายได้ต่อครั้งไม่กี่บาทและทางคณะกรรมการก็เก็บค่าวางสินค้าจำหน่ายต่อแผงต่อครั้งเพียงครั้งละ 1 บาทเท่านั้น จากจำนวนประมาณ 40-50 แผง รายได้ที่เก็บมาก็นำไปใช้เป็นค่าเก็บขยะ ค่าน้ำ ค่าไฟฟ้าเท่านั้น แต่ที่สำคัญที่น่าจะเป็นผลพวงติดตามมาก็คือ การใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ การมีแหล่งสถานที่สำหรับพบปะพูดคุยของคนเฒ่าคนแก่ ที่เป็นชาวไทยใหญ่-ไทยลื้อ การที่คนสูงอายุได้ออกกำลังกายหยิบจับ ยกข้าวของ เคลื่อนไหวไปมาแทนการนั่งๆนอนๆอยู่ที่บ้านอันจะเป้นการส่งเสริมทั้งสุขภาพกายและจิตใจของชาวไทยใหญ่และไทยลื้อที่สูงอายุ ซึ่งเท่าที่สำรวจมีหญิงชาวไทยใหญ่อายุสูงสุด คือ 93 ปี นำผักพื้นเมืองที่เรียกว่า บ่าหลอดกับถั่วเน่ามาจำหน่ายในตลาดป่าซาง นอกจากนั้นผลพลอยได้อีกประการหนึ่งจาก “กาดป่าซาง” คือ การอนุรักษ์วัฒนธรรมทางเอกลักษณ์ด้านอาหารของชาวไทยใหญ่-ไทยลื้อให้ธำรงคงอยู่ เป็นที่รู้จักของประชาชนทั่วไปอีกด้วย

หากมีโอกาสผ่านมาผ่านไปแถวเชียงราย จังหวัดสุดยอดในสยามหรือชาวเชียงรายเอง อยากจะพบปะรอยยิ้มพิมพ์ใจของชาวไทยใหญ่ไทยลื้อ ลิ้มรสอาหารพื้นเมือง สัมผัสวัฒนธรรมการแต่งกาย การสื่อภาษาท้องถิ่น ในบรรยากาศการซื้อขาย ต่อรอง ซึ่งหาดูชมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ได้ยากยิ่งในสังคมไทยพื้นเมืองล้านนาที่ต้องการรูปธรรมแห่งการ “รู้อนุรักษ์-รู้สืบสานและรู้พัฒนา” นอกเหนือจาก “กำไร-ขาดทุนในสารบบการตลาด” ต้องไปที่ “กาดชุมชนบ้านป่าซาง” หมู่ 2 ต.บ้านดู่ อ.เมือง จ.เชียงราย ทุกวันจันทร์และพฤหัสบดี ช่วงเวลา 15.00 – 17.00 น.

เมื่อท่านเดินทางมาเชียงรายอย่าลืมใช้บริการ เช่ารถตู้เชียงราย และ เช่ารถตู้เชียงรายพร้อมคนขับ ทีมงานไอเชียงราย คนท้องถิ่นเชียงราย สุภาพ ใจบริการเกินร้อย :: บริษัท ไอเชียงราย จำกัด :: เลข ที่ 185/8 หมู่ 4 ต. ริมกก อ.เมือง จ.เชียงราย 57100 สายด่วนจองทัวร์ (หนุ่ย) 081-8854644 (ใบอนุญาตนำเที่ยวในและต่างประเทศเลขที่ 21-00512) แฟกซ์: 053-152141 อีเมล์: booking@ichiangrai.com เวบไซต์: http://www.ichiangrai.co.th